Dùng quạt có tốt hay không?
Trước hết, cần hiểu rằng quạt không làm mát không khí mà chỉ tạo cảm giác mát nhờ thúc đẩy quá trình bay hơi mồ hôi trên da, tương tự như khi ta thổi vào thức ăn nóng để làm nguội nhanh hơn.
Thông tin này từng được đăng tải trên Tạp chí của Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ vào năm 2024, chứng minh nhiệt độ không có nhiều khác biệt khi sử dụng quạt điện.
Các nhà khoa học dựa trên mô hình sinh học lý học cho thấy, quạt có thể không làm mát nhiều khi nhiệt độ môi trường lên tới 33°C (91°F) — đặc biệt đối với người lớn tuổi, những người có thể không đổ mồ hôi hiệu quả .
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) từng cảnh báo không nên sử dụng quạt khi nhiệt độ quá cao, vì có thể khiến cơ thể phải làm việc nhiều hơn để tự điều hòa nhiệt, từ đó làm tăng gánh nặng sinh lý.
Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây lại cho thấy quạt điện vẫn an toàn ngay cả trong điều kiện nhiệt độ cực cao.
Quạt có thể không làm mát nhiều khi nhiệt độ môi trường lên tới 33°C, nhất là với người lớn tuổi
Ollie Jay, phó giáo sư khoa học sức khỏe tại Đại học Sydney (Australia), thực hiện thí nghiệm trong hai môi trường nóng ẩm 56 độ C và nóng khô 46 độ C.
Kết quả cho thấy, quạt giúp giảm nhiệt độ cơ thể và áp lực tim trong điều kiện nóng ẩm, tăng sự thoải mái cho người dùng. Ngược lại, ở điều kiện nóng và khô, quạt làm nhiệt độ cơ thể tăng lên.
“Quạt có lợi khi nhiệt độ lên đến 40 độ C kèm độ ẩm nhất định. Nhưng với thời tiết nóng khô, quạt có thể gây hại”, ông nói.
Giáo sư Ollie Jay cho rằng ngưỡng an toàn có thể lên đến 38-39 độ C với người khỏe mạnh, nhưng cần thận trọng với các nhóm nhạy cảm như người già, trẻ nhỏ,…
Nguy cơ do nhiệt độ phụ thuộc vào mức độ tổn thương sức khỏe, thời gian tiếp xúc và khả năng thích nghi của mỗi người, ví dụ như sử dụng điều hòa hoặc quạt.
Nghiên cứu của tiến sĩ Parsons cùng cộng sự tại Mỹ dựa trên dữ liệu từ năm 1950 đến 2021 chỉ ra rằng trong 20 năm gần đây, thời gian sử dụng quạt không an toàn tăng gấp đôi so với nửa sau thế kỷ trước. Những vùng nóng như Tây và Nam nước Mỹ có tới hơn 200 giờ mỗi năm trong điều kiện quạt không an toàn.
Patricia Fabian, giáo sư sức khỏe môi trường tại Đại học Boston, nhấn mạnh mỗi ngôi nhà và cảm giác thoải mái của mỗi người là khác nhau, vì vậy nên thử nghiệm nhiều cách kết hợp giữa quạt và điều hòa.
Một giải pháp được nhiều chuyên gia ủng hộ là tăng nhiệt độ điều hòa và bật thêm quạt. Giáo sư Ollie Jay từ Đại học Sydney dẫn chứng, bạn sẽ cảm thấy căn phòng 27 độ C có quạt và một căn phòng 22 độ C chỉ dùng điều hòa mát tương đương nhau.
Trong vô số loại quạt hiện nay, quạt trần được đánh giá cao về khả năng làm mát bởi nó tạo luồng khí đều khắp cơ thể và giúp lưu thông không khí nóng tích tụ trên trần nhà.
Nhiệt độ ảnh hưởng tới sức khỏe như thế nào?
Lượng nhiệt được lưu trữ trong cơ thể con người được xác định bởi: Khả năng loại bỏ nhiệt sinh ra bên trong cơ thể từ các quá trình trao đổi chất do căng thẳng nhiệt của môi trường (ví dụ, nhiệt độ cao, độ ẩm cao, gió yếu, bức xạ nhiệt cao), quần áo tạo ra rào cản ngăn mất nhiệt và hấp thụ nhiệt từ môi trường bên ngoài.
Cơ thể không có khả năng điều chỉnh nhiệt độ bên trong và loại bỏ sự tăng nhiệt trong những điều kiện như vậy làm tăng nguy cơ kiệt sức vì nóng và say nắng. Áp lực đè lên cơ thể khi cố gắng làm mát bản thân cũng gây căng thẳng cho tim và thận. Do đó, nhiệt độ khắc nghiệt có thể làm trầm trọng thêm các nguy cơ sức khỏe do các bệnh mãn tính (bệnh tim mạch, tâm thần, hô hấp và tiểu đường) và gây tổn thương thận cấp tính.
Số ca tử vong và nhập viện do thời tiết nắng nóng cực độ xảy ra rất nhanh (cùng ngày và những ngày tiếp theo), điều này có nghĩa là các biện pháp can thiệp cũng cần phải nhanh chóng khi có cảnh báo nắng nóng.
Nhiệt độ cao cũng có thể làm gián đoạn và gây ảnh hưởng đến các dịch vụ chăm sóc sức khỏe thiết yếu, chẳng hạn như mất nguồn cung cấp điện và phương tiện đi lại. Nhiệt độ cao sẽ làm giảm năng suất làm việc và tăng nguy cơ tai nạn. Khó có thể hoàn thành công việc hoặc học tập trong thời tiết rất nóng và nắng nóng có thể khiến trường học và các tổ chức khác phải đóng cửa. Nắng nóng cũng có thể liên quan đến các sự kiện ô nhiễm không khí nguy hiểm.
Dùng quạt điện khi thời tiết quá nóng khô có thể gây tổn hại sức khỏe – Ảnh: Freepik
Quy mô và bản chất của tác động của nhiệt độ đối với sức khỏe phụ thuộc vào thời điểm, cường độ và thời gian kéo dài của hiện tượng nhiệt độ cao, cũng như mức độ thích nghi và khả năng thích nghi của người dân địa phương, cơ sở hạ tầng và các thể chế với khí hậu hiện tại.
Cần phải làm gì khi thời tiết quá nóng?
Để bảo vệ sức khỏe một cách tốt nhất, người dân cần thực hiện theo khuyến cáo của WHO như sau:
Tránh xa cái nóng
– Tránh ra ngoài và làm những hoạt động mạnh vào thời điểm nóng nhất trong ngày.
– Ở trong bóng râm. Hãy nhớ rằng nhiệt độ cảm nhận được dưới ánh nắng mặt trời có thể cao hơn 10–15 ˚C.
– Dành 2–3 giờ trong ngày ở nơi mát mẻ.
– Hãy cẩn thận với nguy cơ đuối nước. Không bao giờ bơi một mình.
– Hãy cập nhật thông tin cảnh báo chính thức về thời tiết nóng.
Giữ cho ngôi nhà của bạn mát mẻ
– Tận dụng không khí ban đêm để làm mát ngôi nhà của bạn bằng cách mở cửa sổ khi trời tối khi nhiệt độ ngoài trời thấp hơn nhiệt độ trong nhà.
– Vào ban ngày khi nhiệt độ ngoài trời cao hơn trong nhà, hãy đóng cửa sổ và che bằng rèm hoặc chớp để chặn ánh sáng mặt trời trực tiếp. Tắt càng nhiều thiết bị điện càng tốt.
– Chỉ sử dụng quạt điện khi nhiệt độ dưới 40˚C / 104˚F. Ở nhiệt độ trên 40˚C / 104˚F, quạt sẽ làm nóng cơ thể.
– Nếu sử dụng máy điều hòa, hãy đặt nhiệt độ ở mức 27 ˚C / 81 ˚F và bật quạt điện – điều này sẽ giúp căn phòng mát hơn 4 ˚C . Nó cũng có thể tiết kiệm tới 70% hóa đơn tiền điện để làm mát.
– Hãy nhớ rằng thời tiết ở ngoài trời trong bóng râm có thể mát hơn.
Giữ cơ thể mát mẻ và đủ nước
– Sử dụng quần áo và khăn trải giường nhẹ và rộng rãi.
– Tắm nước mát hoặc ngâm mình trong bồn nước mát.
– Làm ướt da bằng khăn ẩm, bình xịt hoặc quần áo ướt nhẹ.
– Uống nước thường xuyên (1 cốc nước mỗi giờ và ít nhất 2–3 lít mỗi ngày).
– Thường xuyên hỏi thăm sức khỏe những người dễ bị tổn thương, đặc biệt là những người trên 65 tuổi và những người mắc bệnh tim, phổi hoặc thận, khuyết tật và sống một mình.
Bảo vệ trẻ sơ sinh và trẻ em
– Không bao giờ để trẻ em hoặc động vật trong xe đang đỗ trong bất kỳ khoảng thời gian nào vì nhiệt độ có thể nhanh chóng tăng cao đến mức nguy hiểm.
– Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời vào giờ cao điểm, thay vào đó hãy tìm bóng râm hoặc ở trong nhà. Bóng râm có thể làm giảm cảm giác nóng của bạn hơn 10°C.
– Không bao giờ phủ xe đẩy trẻ em/xe nôi bằng vải khô – điều này sẽ khiến xe nóng hơn bên trong. Thay vào đó, hãy sử dụng một miếng vải mỏng ướt và làm ướt lại nếu cần để hạ nhiệt độ. Kết hợp với quạt cầm tay để làm mát tốt hơn.
– Cho trẻ mặc quần áo nhẹ, rộng rãi, che phủ da và đội mũ rộng vành, đeo kính râm và thoa kem chống nắng để bảo vệ trẻ khỏi tia nắng mặt trời.
– Thực hiện theo hướng dẫn để giữ cho ngôi nhà của bạn mát mẻ nhằm duy trì nhiệt độ trong nhà ở mức an toàn.
Theo Manchester Evening News, Science news, WHO
