Trong bối cảnh cuộc sống hiện đại, nhiều bạn trẻ đang phải đối mặt với những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng mà không phải ai cũng nhận ra.
Người trẻ đang tự vắt kiệt sức lực
Ngô Văn Minh (Hưng Yên), 24 tuổi, là một ví dụ điển hình. Liên tục cảm thấy mệt mỏi và sụt cân, nhưng anh ngại đi khám bệnh vì sợ tốn kém. Minh làm việc cật lực, chạy xe giao hàng 14-16 tiếng mỗi ngày, và cuối cùng đã phải sống phụ thuộc vào máy móc do mắc suy thận.
Sinh ra trong gia đình nông nghiệp không mấy khá giả, sau khi tốt nghiệp cấp 3, Minh đã lên Hà Nội kiếm sống để phụ giúp cha mẹ nuôi em gái học lớp 10. Trong vài năm qua, anh chủ yếu làm việc vào ban đêm để tối đa hóa thu nhập, vì khung giờ này ít tài xế hoạt động. Không có thời gian nấu ăn, anh thường xuyên ăn cơm bụi, bánh mì và uống nước ngọt để chống lại cơn buồn ngủ. Dần dần, Minh bị nghiện thực phẩm nhiều đường và không còn ăn uống điều độ.
Gần đây, anh liên tục mất ngủ và cảm thấy mệt mỏi, nhưng nghĩ rằng đó chỉ là do làm việc quá sức. Tuy nhiên, áp lực tài chính từ tiền điện, tiền nhà và học phí của em gái đã khiến anh phải kiên trì làm việc, cho đến khi tình trạng sức khỏe trở nên nghiêm trọng với các triệu chứng như tăng huyết áp và đi tiểu nhiều bọt. Cuối cùng, Minh đã đến bệnh viện.
Kết quả khám cho thấy Minh mắc suy thận giai đoạn cuối và buộc phải lọc máu, sống phụ thuộc hoàn toàn vào máy móc cho đến khi được ghép thận. Suy thận vốn là căn bệnh thường gặp ở người già, nhưng đang ngày càng trẻ hóa do lối sống thiếu lành mạnh của giới trẻ hiện nay.
Phạm Thanh Huyền, 26 tuổi, làm kế toán tại một công ty tư nhân ở Thanh Xuân, cũng đang phải đối mặt với những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Cô thường xuyên làm việc từ 10 đến 13 tiếng mỗi ngày, và trong những ngày cao điểm, Huyền gần như không nghỉ ngơi. Huyền tự nhận là thế hệ Gen Z, thông minh và nhanh nhẹn, nhưng lại bị cuốn vào guồng quay công việc mà quên chăm sóc sức khỏe bản thân. Gần đây, Huyền bắt đầu cảm thấy đau nhức xương, chóng mặt và các vấn đề về dạ dày. Đi khám, bác sĩ chẩn đoán cô bị thoái hóa đốt sống lưng và viêm loét dạ dày, cần thay đổi lối sống ngay lập tức.
“Bán mạng kiếm tiền” – Căn bệnh nguy hiểm mới
Hiện tại, chưa có số liệu chính xác về số lượng người trẻ Việt Nam mắc bệnh do lao động kiệt sức và sinh hoạt thiếu khoa học. Tuy nhiên, tỷ lệ người trẻ mắc các bệnh “người già” đang tăng nhanh chóng. Chẳng hạn, số người trẻ mắc bệnh suy thận mạn tăng 5-10% trong khoảng 5 năm nay. Nhiều người 20, 30 tuổi đã bị suy thận mạn, phải lọc máu cả đời. Một thống kê khác của Viện Tim mạch Việt Nam cho thấy từ năm 2000 đến nay, số người trên 25 tuổi bị cao huyết áp tăng 47% so với các thập niên trước, nam nhiều hơn nữ.
Năm 2023, Bộ Y tế ghi nhận khoảng 5-7% số ca đột quỵ là người dưới 45 tuổi, có xu hướng ngày càng phổ biến những năm gần đây. Ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP HCM, tỷ lệ này còn cao hơn, liên quan lối sống và áp lực công việc trong môi trường đô thị hóa. Việt Nam ghi nhận hơn 200.000 người tử vong mỗi năm vì bệnh tim mạch, cao nhất trong các bệnh và ngày càng trẻ, tăng 11-13%.
Bác sĩ Phạm Quang Khải, Khoa Phẫu thuật Thận Tiết niệu – Nam học, Bệnh viện E cảnh báo rằng đây là tình trạng báo động khi người trẻ vắt kiệt sức để kiếm tiền, sinh hoạt thiếu khoa học, đến mức đánh đổi cả tính mạng. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng này là do lối sống thiếu khoa học: thiếu ngủ, stress mãn tính, lười vận động, lạm dụng rượu bia và tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn.
Theo một nghiên cứu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), người làm việc hơn 55 giờ mỗi tuần đối mặt nguy cơ đột quỵ cao hơn 35% và nguy cơ tử vong do bệnh tim cao hơn 17% so với người làm việc 35-40 giờ mỗi tuần. Các chuyên gia cho rằng văn hóa làm việc quá sức trong bất kỳ ngành nghề nào đều có thể tác động xấu đến sức khỏe của chúng ta. Theo thời gian, điều này có thể dẫn đến thói quen ăn uống và ngủ nghỉ kém, không có khả năng duy trì cuộc sống xã hội hoặc cá nhân lành mạnh, góp phần đáng kể vào các vấn đề sức khỏe tim mạch.
Bên cạnh đó, các bệnh tim mạch liên quan đến căng thẳng đôi khi không có dấu hiệu cảnh báo rõ ràng và bất kỳ ai cũng có thể mắc phải. Theo bác sĩ, cơ thể chúng ta giải phóng các hormone như cortisol như một phản ứng tự nhiên đối với căng thẳng. Nồng độ cortisol cao kéo dài có thể làm tăng cholesterol trong máu, triglyceride, lượng đường trong máu và huyết áp – những yếu tố nguy cơ phổ biến của bệnh tim.
Ngoài ra, căng thẳng mãn tính có thể thúc đẩy sự tích tụ mảng bám trong mạch máu và làm thay đổi kiểu hình đông máu, khiến máu đặc hơn và làm tăng nguy cơ đau tim. “Ngay cả căng thẳng nhỏ cũng có thể làm co mạch máu, giảm lưu lượng máu đến cơ tim, có thể gây tổn thương nghiêm trọng nếu tim không nhận đủ oxy”, bác sĩ Khải cho biết.
Thêm vào đó, tình trạng căng thẳng của thế hệ trẻ trầm trọng hơn khi họ được coi là “thế hệ cô đơn”, cuộc sống phải phụ thuộc nhiều vào công nghệ nên ít kết nối với đời thực. Họ không có người chia sẻ, giúp đỡ, hướng dẫn, dễ stress, chán nản, chỉ biết lao vào công việc để giết thời gian.
Theo chuyên gia, người trẻ nên tìm kiếm sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân. Dành thời gian cho giải trí, thư giãn sau những giờ làm việc căng thẳng. Ngủ đủ giấc, uống nhiều nước, quan tâm đến sức khỏe bản thân nhiều hơn. Người đang bị kiệt sức hoặc có vấn đề trong đời sống cá nhân nên mở lòng, chia sẻ để được giúp đỡ, hỗ trợ, vượt qua khó khăn. Tuyệt đối không “bán mạng kiếm tiền” hay bỏ bê bản thân.
Các công ty nên thúc đẩy môi trường làm việc lành mạnh bằng cách khuyến khích đối thoại cởi mở, cung cấp hỗ trợ sức khỏe tinh thần và tạo ra các chính sách cho phép nhân viên nghỉ ngơi khi họ cảm thấy không khỏe. Nhân viên nên cảm thấy thoải mái khi thảo luận về những thách thức của họ với bất kỳ ai trong tổ chức mà không sợ bị phán xét.
“Đến bản thân mình cũng không yêu thương, trân trọng thì bạn khó làm được gì trọn vẹn và lâu dài. Bởi sức khỏe là tài sản quý giá, khi đã mất thì không thể tìm lại”, bác sĩ nói.
(Tổng hợp)
